Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Autor:
Anna Dudzińska
Data publikacji:
02 Marzec 2022
Odsłuchaj tekst

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku, czyli "Skarbnik wskazuje nam drogę"

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku uczynią weekend niezapomnianym.

Jeśli planują Państwo wycieczkę do Zabrza, warto od razu zakreślić w kalendarzu kilka dni. Możemy to nawet uporządkować i zaplanować zabrzańskie podróże raz w miesiącu. Przy każdym weekendzie narysujmy teraz postać zgrabnego Skarbnika, bo nikt inny nie może być przewodnikiem po podziemnym świecie. Tylko ON, tajemnicza postać w długiej szacie, z brodą i lampą karbidową w ręce. Ukazywał się górnikom i pomagał, gdy zgubili drogę. Jestem przekonana, że dzieciaki polubią tę podziemną przygodę ze Skarbnikiem, ale dozujmy im tę przyjemność umiejętnie.

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Sztolnia Królowa Luiza - drewniana pochylnia, fot. J. Koenigshaus, arch. MGW

Sztolnia Królowa Luiza - z Zabrza do Gliwic – tylko łodziami

W filmie „Gwiazdy muszą płonąć” Andrzeja Munka i Witolda Lesiewicza widzimy górników idących podziemnym korytarzem. Obraz został zrealizowany w 1952 roku. Andrzej Munk - jeden z najsłynniejszych polskich reżyserów - uległ magii kopalnianego kosmosu. Dostrzegł równoległość światów – jednego na powierzchni, drugiego na dole. Jeden odzwierciedla drugi - pod ziemią też chodzą ludzie, pracują, wsiadają do pociągów (takich, które służą do transportu pracowników), widzą też pociągi, które rozwożą węgiel, a w czasie przerwy w pracy wyciągają kanapki i jedzą śniadanie. Jestem przekonana, że jeśli ktoś tak filmowo pomyśli o kilometrach dróg wykopanych pod Zabrzem, będzie tym miejscem naprawdę zachwycony. Kopalnie to zdecydowanie najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku.

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Podziemna Trasa Wodna, fot. MGW

Odwiedzając Sztolnię Królowa Luiza albo Kopalnię Guido nie odwiedzamy muzeum - my jesteśmy w autentycznych przestrzeniach, w których kiedyś toczyło się codzienne życie pracujących tu górników. Polscy filmowcy to życie uchwycili. W wyświetlanym w Sztolni Dziedzicznej filmie „Gwiazdy muszą płonąć” można zobaczyć, jak górnicy pływali tu kiedyś łodziami. Sztolnia była nieczynna przez wiele lat, jednak pojawił się pomysł ponownego otwarcia tego miejsca dla ruchu turystycznego. W 2009 roku rozpoczęto prace nad udostępnieniem zwiedzającym ponad dwustuletnich chodników kopalnianych. Technicznych wyzwań było mnóstwo: od usunięcia zalegającego tu mułu po konstrukcję nowoczesnych systemów wentylacji. Na szczęście sama sztolnia została tak porządnie zbudowana, że większość infrastruktury zachowała się w dobrym stanie.

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Podziemna Trasa Wodna, fot. MGW

Odrobina historii 

Historia Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej jest równie ciekawa, jak historia budowy wieży Eiffla, albo opowieść o odkryciu maszyny parowej.

Z czym kojarzy się dzieciom XVIII wiek? Wybierając się do sztolni warto zrobić krótki test historyczny. Jakie mogą paść odpowiedzi? Z końcem baroku, z Rewolucją Francuską, powstaniem Stanów Zjednoczonych, rozbiorami Polski. Zamierzchłe czasy, prawda? Tymczasem w 1799 roku urzędnik górniczy Friedrich Wilhelm von Reden i inżynier John Baildon wpadli na pomysł, by na głębokości czterdziestu metrów wydrążyć czternastokilometrowy tunel.

Pojawia się pytanie: po co? Zapytajmy Skarbka, on jak mało kto zna się na zabrzańskich podziemiach. 

Odpowiedz jest niby prosta: po pierwsze - największym kłopotem górników była wszędobylska woda, którą za wszelką cenę trzeba było odprowadzić jak najdalej od korytarzy, w których wydobywano węgiel. Po drugie - wymyślono, że skoro już w sztolni będzie płynął potok, to można jednocześnie w ten sposób spławiać łodzie z węglem.

Podrążmy jeszcze i dopytajmy: dlaczego?

Ano dlatego – odpowie Skarbek – że na powierzchni nie było wtedy na tyle dobrych dróg, by efektywnie przewozić węgiel. Ich sieć pojawiła się dopiero pod koniec lat 30-tych następnego wieku. Opowiadamy więc o rewolucyjnym inżynierskim pomyśle, który miał sprawić, że drogocenny kruszec jak najszybciej znajdzie się u odbiorcy. Pomysł był niezwykły, ale - jak to pomysły pionierskie - bardzo trudny w realizacji. Górnicy zaczęli kopać pod koniec XVIII wieku, ale skończyli po sześćdziesięciu latach, w zupełnie innych realiach. W 1863 roku już znacznie łatwiej było przewozić węgiel koleją albo samochodami. I tak marzenia inżynierów przegrały w wyścigu z postępem techniki, a trzeba wspomnieć, że władowano w to przedsięwzięcie ogromną kwotę pieniędzy. Przewodnicy z radością przeliczają te koszty na dolary i wychodzi im, że wydano ich wtedy prawie 300 milionów. Historia w sumie dość tragiczna, ale warto wytłumaczyć dzieciom, że nawet wizjoner ma prawo się pomylić. Najciekawsze być może jest jednak to, że idea podziemnej rzeki z portami przeładunkowymi przyciągała kolejnych marzycieli. Współcześni wizjonerzy wymyślili, żeby te stare korytarze udrożnić i pokazać je turystom. Nie pomylili się - spływ łódkami jest atrakcją, którą trudno zapomnieć. 

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Podziemna Trasa Wodna, fot. MGW

W podziemnych kanałach Sztolni Królowa Luiza (to udostępniona do zwiedzania część Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej) na pewno natrafią Państwo na… port. W każdym porcie już z daleka dojrzeć można sylwety żurawi. Tutaj, pod ziemią, jest podobnie. Na podstawie precyzyjnych rycin wykonanych przez inżynierów w XIX wieku zrekonstruowano żurawia, który przed laty przenosił skrzynie pełne węgla. Każda z nich ważyła 370 kilogramów, więc bez specjalnych urządzeń nie udało by się jej udźwignąć. Węgiel był transportowany Kanałem Kłodnickim głównie do Królewskiej Odlewni Żelaza w Gliwicach, ale nie tylko. Węglem z Zabrza palono na przykład w piecach w dalekim Berlinie. 

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Sztolnia Królowa Luiza - port Reden,  fot. J. Koenigshaus, MGW

Spływ łódkami

Rodzinom zwiedzającym Sztolnię Królowa Luiza szczególnie poleca się Trasę Rodzinną i Podziemną Trasę Wodną, ale przecież nic nie stoi na przeszkodzie, by spróbować obu. Przewodnicy są przygotowani na nawet najbardziej dociekliwe dziecięce pytania, dlatego każda z wizyt będzie niezapomniana. Tylko jeszcze raz przypominam, że naprawdę nie warto planować zbyt dużej ilości atrakcji jednego dnia. Na pewno na osobną wizytę zasługuje też naziemny Park 12C i Park Techniki Wojskowej dla młodych.

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku - w Parku Techniki Wojskowej:

  1. czołgi,
  2. wyrzutnie rakiet,
  3. transportery na gąsienicach.

Warto też sprawdzać stronę internetową Sztolni, na której znaleźć można informacje o imprezach i warsztatach organizowanych specjalnie dla dzieci. Jest ich naprawdę dużo.

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Park 12C - wodny świat, fot. J. Koenigshaus, arch. MGW

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Park Techniki Wojskowej, fot. J. Koenigshaus 2, arch. MGW

Uwaga: Podziemna Trasa Turystyczna dostępna jest dla dzieci od 4. roku życia, a Podziemna Trasa Wodna dopiero od 6. roku życia.

Kopalnia Guido

Nasz Skarbnik jest bardzo zajęty opieką nad turystami, których spotyka codziennie w Sztolni Królowa Luiza, ale położona niedaleko zabrzańska Kopalnia Guido jest równie bliska jego sercu. Zwłaszcza, że można tu zjechać głęboko, głęboko pod ziemię. Rekordowo nisko, bo na poziomie 320 metrów znajduje się jedna z tras turystycznych, jest tu też najgłębiej położony pub w Polsce, można przejechać się jedyną w swoim rodzaju podwieszaną kolejką elektryczną i odwiedzić najniżej położoną kaplicę św. Barbary. Do wszystkich tych atrakcji zwiezie nas autentyczna winda górnicza nazywana szolą. Ta w Guido jest oryginalna, pochodzi z 1931 roku i z prędkością 4 m/s zwozi nas szybem górniczym w głąb królestwa Skarbnika.

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Podziemia Kopalni Królowa Luiza - kombajn KWB3, fot. J. Koenigshaus, arch. MGW

Dzieci, które lubią zwierzęta, na pewno zatrzymają się na dłużej w oryginalnie zachowanych stuletnich stajniach dla koni. Zwierzęta te przez wiele lat pracowały pod ziemią i pomagały górnikom przewozić wydobyty węgiel. Nie mniejszy entuzjazm będą też wzbudzały ogromne maszyny. Ścianowy i chodnikowy kombajn robią tyle hałasu, że nawet najkrzykliwszym małym turystom będzie trudno je przekrzyczeć. Pamiętajmy, że podziemna wycieczka może potrwać dwie do trzech godzin, więc najlepiej zabezpieczyć się w ulubioną dziecięcą przekąskę, wodę i ciepłe ubranie, bo nawet latem pod ziemią panują niskie temperatury.

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Stajnia w kopalni, fot. arch. ŚOT

Szyb Maciej

Zastanawiam się, co mogłoby wywabić Skarbnika z jego podziemi. Nie od dziś wiadomo, że ten strażnik kopalnianych korytarzy niechętnie opuszcza swoje królestwo, ale może zapach śląskiej rolady mógłby coś zdziałać?

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Szyb Maciej, fot. S. Polański

W zabrzańskim Szybie Maciej organizowane są warsztaty kulinarne (najlepiej sprawdzić program na stronach internetowych), obiekt jako jedyny w województwie znajduje się jednocześnie na Szlaku Zabytków Techniki oraz na Szlaku Kulinarnym "Śląskie Smaki", zarządzanym przez Śląską Organizację Turystyczną. W działającej tu Restauracji Szyb Maciej zjeść można tradycyjny śląski obiad, serwowany z wyjątkowego Menu Śląskie Smaki.

Ten zespół postindustrialnych budynków uratowanych od ruiny to dawna kopalnia „Concordia” (później  "Pstrowski”). W obiekcie można zobaczyć jak działał przemysł na Górnym Śląsku i jakie było jego znaczenie dla rozwoju regionu. Kopalnia w miniaturze wraz z oryginalną maszyną wyciągową może być przyjemnym podsumowaniem wszystkich naszych wizyt w Zabrzu. Oczywiście pod warunkiem, że nie będziemy próbowali zmieścić wszystkiego w czasie jednodniowej wycieczki. Najciekawszych atrakcji dla dzieci na Śląsku, zwiedzić w czasie kilku godzin po prostu się nie da.

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Menu Śląskie Smaki - żur, fot. P. Lipecki, www.slaskiesmaki.pl

Przyszłość

Nasz dzisiejszy przewodnik, Skarbnik, jeszcze raz chętnie wyjdzie spod ziemi. Już teraz cieszy się, że kolejnym obiektem na mapie postindustrialnych obiektów miasta będzie charakterystyczna Wieża Ciśnień. To tutaj już niedługo będzie można zwiedzać ekspozycję Carboneum, poświęconą węglowi jako pierwiastkowi chemicznemu oraz jego obiegowi w naturze. Wieża ciśnień o wysokości 46 metrów i średnicy 23 metrów jest jednym z najpiękniejszych architektonicznych zabytków naszego regionu.

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na ŚląskuPora przedstawić Skarbnika – naszego przewodnika. Skarbek lub Skarbnik to określenie podziemnego ducha, czy - jak chcą niektórzy - opiekuna kopalnianych wyrobisk, strażnika znajdującego się tu węgla. Według różnych przekazów Skarbek w przeszłości był górnikiem, który nie dotrzymał przysięgi złożonej duchowi kopalni albo górnikiem, który tak kochał swój zawód, że chciał na zawsze zostać w podziemiach. Skarbek dba o spokój i bezpieczeństwo, może też zamienić się w złośliwego chochlika i być do bólu sprawiedliwy – odpłacać dobrem za dobro, a złem za zło. Z tym podziemnym duszkiem  związane są też inne przesądy - na przykład taki, że Skarbnik nie toleruje pijaństwa ani gwizdania, dlatego pod ziemią alkohol i gwizdanie są surowo zabronione. W śląskich legendach Skarbek jest przedstawiany pod postacią człowieka trzymającego w jednej ręce czerwoną lampkę karbidową, a w drugiej laskę sztygara. Najczęściej jest starcem z długą brodą, a czasami ma końską lewą nogę.

(zebrane za https://tuudi.net/)

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Kopalnia Guido. fot. arch. ŚOT

Najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku - czytaj więcej:

W poprzednich materiałach proponowaliśmy miejsca idealne na spacery, rekreację i sport. Zielone enklawy na mapie Metropolii: lasy, rezerwaty przyrody, czy parki. Dziś chcemy zachęcić do zwrócenia się w stronę industrialnego oblicza Metropolii. Przemysł i działalność przemysłowa jest nierozerwalnie związana z tym obszarem. Stanowi o jego historii, tradycji, świadczy o wspaniałym dziedzictwie, które trzeba koniecznie poznawać i pielęgnować. Dziś poprzemysłowe obiekty - kopalnie, huty, sztolnie, fabryki stają się miejscami, w których kwitnie kultura i sztuka. Często, dzięki ogromnej pracy i staraniom wielu ludzi, przybierają nowe oblicza. Pełnią zupełnie inne funkcje, zyskują nowe życie. Nie bez znaczenia jest fakt, iż z powodzeniem na terenie województwa śląskiego działa interesujący i różnorodny Szlak Zabytków Techniki. Wszystkie proponowane przez nas industrialne perełki pochodzą właśnie z tego szlaku, ale radzimy rozglądać się dookoła i wyszukiwać perełki, także spoza szlaku. Takich jest mnóstwo na terenie miast wchodzących w skład Metropolii.
Skomplikowana historia ziem tworzących obecne województwo śląskie oraz liczne zmiany przynależności państwowej, a co za tym idzie także granic, fascynują do dziś nie tylko historyków. Zapraszamy zatem na wycieczkę w Śląskie – śladami dawnych granic.
W 2019 roku obchodzimy 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej, której śladem w województwie śląskim jest kilkaset betonowych schronów bojowych (popularnie nazywanych też bunkrami), tworzących w centrum aglomeracji ufortyfikowaną linię obrony, nazwaną przez sztabowców Wojska Polskiego Obszarem Warownym „Śląsk”. To także kilkadziesiąt obiektów poza aglomeracją. Ich (często) zaskakująca lokalizacja budzi zdziwienie u osób nie znających historii regionu, dlatego w tym krótkim szkicu postaram się wyjaśnić gdzie i dlaczego je budowano, co z nich zostało i jak można je zwiedzić.

Zobacz też inne najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku:

W województwie śląskim mamy wiele placówek muzealnych, należących do topowych atrakcji, nie tylko naszego regionu. Wspomnijmy tu choćby o Muzeum Zamkowym w Pszczynie, Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach (na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO), Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu z Kopalnią „Guido” i Sztolnią Królowa Luiza, Muzeum Śląskim w Katowicach czy muzeach jasnogórskich w Częstochowie. O nich głośno na co dzień. i od święta. Ja natomiast chciałbym zachęcić do odwiedzenia innych muzeów i izb muzealnych, mniej popularnych lub zgoła wcale nie znanych. Czasem ich nazwa „muzeum” jest używana na wyrost. Ale nie bądźmy drobiazgowi.
W Śląskim mamy sporo placówek muzealnych, tych znanych - "topowych", mniej znanych i zupełnie nie znanych. O tych ostatnich niniejszy tekst. Choć czasem ich nazwa „muzeum” jest używana na wyrost, bądźmy wyrozumiali.
Katowice, stolica województwa śląskiego, licząca ok. 280 tys. mieszkańców, miasto akademickie, ble, ble, ble... O tym wszystkim możecie przeczytać w pierwszej lepszej encyklopedii, przewodniku, czy po prostu wygooglujecie. Dla turysty, odwiedzającego Katowice nie jest istotne jego administracyjne, gospodarcze czy edukacyjne znaczenie, a to, jakie miasto oferuje atrakcje, rozrywki, kuchnię czy noclegi. Oczywiście, turysta musi dokonać wyboru atrakcji, w zależności od długości pobytu w mieście i swoich preferencji, ale są pewne obiekty i miejsca, których nie sposób pominąć. I o nich chcę napisać.
Choć familoki należą do najbardziej charakterystycznych elementów śląskiego krajobrazu, podobnie – jak kopalnie i hałdy – od kilkudziesięciu lat systematycznie z niego znikają. To proces nieodwracalny. Domy starzeją się podobnie jak ludzie i niedługo w miejsce prawdziwych familoków pozostaną tylko ich artefakty zapisane w filmach Kazimierza Kutza, obrazach Ewalda Gawlika, Erwina Sówki, Jacka Rykały i Romana Nowotarskiego czy w regionalnej literaturze, jak choćby w „Cholonku” Janoscha. Zanim znikną na zawsze, przyjrzyjmy się architektonicznemu (ale i socjologicznemu) zjawisku pod nazwą familok.
W Metropolii na kajaki? Tak! Rzeki Metropolii tj. Biała Przemsza, Kłodnica, Mała Panew czy Wisła doskonale nadają się do spływów kajakowych. Podobnie akweny wodne służą turystom do uprawiania sportów wodnych, w tym kajakarstwa.

Posłuchaj audiowycieczki - najciekawsze atrakcje dla dzieci na Śląsku:

Zabrze
Zapraszamy na audiowycieczkę po centrum Zabrza!

---------------------

Sztolnia Królowa Luiza
Strefa naziemna Park 12C i Park Techniki Wojskowej


Podziemna Trasa Rodzinna
ul. Maurycego Mochnackiego 12, Zabrze


Podziemna Trasa Wodna
ul. Wolności 408 (budynek Łaźni Łańcuszkowej), Zabrze
tel. 32 2714077

Kompleks Sztolnia Królowa Luiza tworzą obiekty:

  • Sztolnia Królowa Luiza - kasy biletowe znajdują się w budynku Łaźni Łańcuszkowej, ul. Wolności 408, Zabrze.
  • Sztolnia Królowa Luiza - Kopalnia - kasy biletowe znajdują się w budynku obsługi ruchu turystycznego, ul. M. Mochnackiego 12.
  • Sztolnia Królowa Luiza - Port, ul. K. Miarki 8, Zabrze - kasy biletowe znajdują się w budynku obsługi ruchu turystycznego, ul. K. Miarki 8.

Trasy turystyczne rozpoczynają się w następujących lokalizacjach:

  • Podziemna Trasa Turystyczna - nieczynna do odwołania, ul. Wolności 408.
  • Podziemna Trasa Wodna, ul. M. Mochnackiego 12 (dawna Sienkiewicza 43).
  • Podziemna Trasa Rodzinna, ul. M. Mochnackiego 12 (dawna Sienkiewicza 43). 

Oferta edukacyjna - realizowana jest głównie w podziemiach Kopalni Królowa Luiza przy ul. M. Mochnackiego 12 (dawna Sienkiewicza 43).

------------------------

Kopalnia Guido
41-800 Zabrze, ul. 3 Maja 93

-----------------------

Szyb Maciej

ul. Srebrna 6, 41-819 Zabrze-Maciejów

tel. +48 32 3231475, 721455500

Wyświetlenia:  2255